Urodzili się:
Zmarli:
Edward Grajewski - architekt, urbanista.
Członek SARP O. Radom (od 1956).
Absolwent Wydziału Architektury Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (1953). Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej (1955).
Pracownik Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Radomiu (od 1955), jej kierownik (1960), następnie dyrektor Wojewódzkiego Biura Planowania Przestrzennego w Radomiu (1975). Od 1984 w Biurze Projektowo-Technologicznym PEWA w Warszawie Oddział w Radomiu.
Autor wielu planów miejscowych, m.in.:
- plan szczegółowy zagospodarowania przestrzennego centrum miasta Radomia - współautorzy: Stefan Witkowski, Ryszard Rodak, Zdzisław Maj - Nagroda III stopnia KBUA 1963 - zespołowa.
Współzałożyciel Koła Terenowego SARP w Radomiu.
Odznaczenia m.in.: Brązowa Odznaka SARP (1959), Srebrna Odznaka SARP (1964), Odznaka Zasłużony Pracownik Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska (1974), Medal 40-lecia PRL (1986).
Pochowany na cmentarzu parafialnym św. Wacława w Radomiu (21.05.2008).
*********************************************************************************
Wspomnienie
W dniu 21 maja 2008 roku pożegnaliśmy naszego Kolegę Edwarda Grajewskiego, radomianina z urodzenia i wyboru. Tu krótko przed wybuchem II wojny światowej ukończył szkołę podstawową imienia Gabriela Narutowicza, wybudowaną w okresie międzywojennym staraniem władz miejskich Radomia. W latach okupacji hitlerowskiej, już jako 16–letni chłopiec pracował na stanowisku robotniczym w Zakładach Metalowych. Po wojnie ukończył radomskie Liceum Budowlane, nazywane kuźnią kadr architektów i inżynierów Radomia.
Po odbyciu służby wojskowej rozpoczął studia na Wydziale Architektury Wydziałów Politechnicznych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie i po ich ukończeniu, podjął pracę w utworzonej w 1955 r. Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Radomiu, awansując w następnych latach do funkcji jej kierownika. Tu, w 1960 r. przyjął mnie do pracy, tu od Niego uczyłam się Radomia. Był członkiem zespołów autorskich, opracowujących miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Radomia i plan jego centrum, za które w latach 1963 i 1965 Pracownia uzyskała dwie kolejne nagrody resortowe za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie urbanistyki. W tym trudnym, skąpym dla działalności prorozwojowej i inwestycyjnej okresie, polscy urbaniści doskonalili swój warsztat teoretyczny, próbując chociaż w tym zakresie zmniejszyć dystans cywilizacyjny pomiędzy własnym, uzależnionym politycznie i gospodarczo krajem a krajami zachodniej Europy.
Dzięki otwartości Edwarda Miejska Pracownia Urbanistyczna uczestniczyła w seminariach i szkoleniach prowadzonych przez Instytut Budownictwa, Urbanistyki i Architektury w Warszawie, pozyskiwała konsultantów, była reprezentowana w kolejnych ogólnopolskich przeglądach opracowań planistycznych. Radomscy projektanci we współpracy z Instytutem wypracowywali i wdrażali metody planistyczne, na radomskich przykładach metody te rozpowszechniano. W tych latach w Pracowni sporządzono progową analizę możliwości rozwoju Radomia, która na następne dziesięciolecia określiła pole rozwiązań przestrzennych; w kreowaniu modelu komunikacyjnego miasta wzięto pod uwagę kształtującą się cywilizację samochodu, wymagającą zhierarchizowanej, czytelnej sieci ulicznej i adekwatnego ujednolicenia węzłów. Jako ważny element kształtowania struktur miejskich wyodrębniono już wówczas system przyrodniczy, którego walory określały zlecane do wyspecjalizowanych jednostek opracowania fizjograficzne.
Były to lata, które wspominam z sentymentem jeszcze z innego powodu: Miejska Pracownia Urbanistyczna była rodzajem salonu kulturalnego Radomia – częstymi gośćmi byli tu: przedwojenny Prezydent Miasta Józef Grzecznarowski, ks. Władysław Paciak, lekarz i pisarz Zacheusz Pawlak, pisarze Jan Gauze i Jerzy Szymkowicz-Gombrowicz, panie mgr Maria Gajewiczowa i dr Halina Kisiel, organizująca wówczas radomskie archiwum, prof. arch. Wojciech Kalinowski z późniejszą żoną, archeologiem odkrywającym tajemnice Piotrówki, panią Ewą Kierzkowską oraz major Michał Tadeusz Brzęk-Osiński, za którego przyczyną wszyscy byliśmy członkami i sympatykami Towarzystwa Miłośników Radomia, a także siostrzenica majora, prof. arch. Hanna Adamczewska-Wejchert.
Jako członek Stowarzyszenia Architektów Polskich Edward Grajewski działał także społecznie – był współzałożycielem Koła Terenowego SARP w Radomiu i organizatorem ogólnopolskiego Zjazdu Kół Terenowych w Radomiu w 1965 r.
W 1975 r., powołany w wyniku reformy administracyjnej kraju na stanowisko dyrektora, na bazie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Radomiu organizował Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego w Radomiu. Swoją profesję traktował jako zawód zaufania społecznego. Pod Jego nadzorem Biuro sporządziło pierwszy plan zagospodarowania przestrzennego województwa radomskiego. W wyniku analizy historycznej, dokonanej w tym planie, w 1987 r. (po kilkuletnich staraniach) Dziewicy przywrócono prawa miejskie. Pod Jego kierunkiem, sporządzono w Biurze także plany 63 gmin województwa i inne specjalistyczne elaboraty. Na przykładzie Radomia w Instytucie Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej w Warszawie opracowane zostały zasady określania przyrodniczych predyspozycji kształtowania struktury przestrzennej miast. W wyniku pionierskiego wdrożenia metody waloryzacji przestrzeni miejskiej w 1984 r. udało się uzyskać zgodę na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych blokowanego od lat fragmentu śródmieścia i skorygować strukturę przestrzenną Radomia. Podobne elaboraty sporządzono dla Szydłowca i Mogielnicy.
W 1984 r. w niesprzyjających dla rzetelnego wykonywania zawodu okolicznościach, będących pokłosiem stanu wojennego, Edward przeniósł się do Biura Projektowo-Technologicznego PEWA w Warszawie Oddział w Radomiu, gdzie pracował do momentu przejścia na emeryturę.
Ale ze środowiskiem zawodowym nie stracił kontaktu: uczestniczył w organizowanych spotkaniach Stowarzyszenia Architektów Polskich. Tu widziałam Go po raz ostatni – na dorocznym spotkaniu opłatkowym.
Żegnaj Kolego. Pozostaniesz na zawsze w naszej pamięci.
Elżbieta Maj
Galeria:
Źródła: